Anasayfa / Blog / Depremde Alınması Gereken Önlemler
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeni ile ani ve hızlı olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsan olay sonucu oluşan şey deprem nedir ve nasıl oluşur sorusunun cevabıdır. Meydana gelen depremlerin şiddetleri depremin oluştuğu yüzeye göre değişiklikler gösterebilmekte. Depremler ayrıca yanardağ patlaması gibi sarsıntılara neden olan doğa olayları sonucunda da oluşabilmektedir.
Deprem ölçmek için iki farklı yol vardır. Bunlardan birisi depremin şiddetiyken diğeri ise büyüklüğüdür. Bu iki kavram sıklıkla karıştırılır ve yanlış yerde yanlış anlamda kullanılır. Depremin şiddeti, depremin yarattığı etkinin yeryüzündeki etkisi olarak tanımlanır. Kısaca depremin insanlar, yapıtlar ve doğal oluşumlar üzerinde yarattığı hasarın ölçülmesine verilen isimdir.
Depremin büyüklüğü; deprem sırasında ortaya çıkan enerjinin ölçülmesidir. Depremin merkez üssünün tayin edilmesiyle birlikte yer altına yerleştirilen sismometreden aygıtından alınan ölçümler matematiksel formüller kullanılarak hesaplanır ve Richter ölçeği ile depremin büyüklüğü ortaya çıkar.
Deprem nasıl ölçülür sorusunun cevabıdır. Sismograf, yer hareketlerini sürekli kayıt ederek depremlerin büyüklüğünü, süresini, merkezini ve ne zaman olduğunu anlamamızı sağlayan bir sismik kayıt aygıtıdır. Aygıtın titreşimleri ve sismik dalgaları özel kağıtlar üzerine kaydedilir ve belirli iletişim araçları ile Kandilli Rasathanesi ve AFAD gibi merkezlere en hızlı şekilde bildirir.
Oldukça basit bir çalışma prensibine sahip olan sismograf depremlerin büyüklüğünün ölçülmesinde oldukça önemli bir rol oynayan bir aygıttır.
Deprem neden olur sorusuna göre sınıflandırma yaparsak, 3 ana gruba ayırabiliriz:
• Tektonik Depremler,
• Volkanik Depremler,
• Çöküntü Depremleri.
İlk gruptaki tektonik depremler, yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı meydana gelmektedir. Genellikle levhaların sınırlarında oluşmaktadır. Yaşanan depremlerin yaklaşık %90’ı bu grupta yer alır. Ülkemizdeki depremler de çoğunlukla bu türden depremlerdir.
İkinci gruptaki volkanik depremler, yerin altındaki erimiş maddelerin yeryüzüne çıkarken çıkardıkları gazların fiziksel ve kimyasal olarak patlamaları sonucuyla meydana gelirler. Yerel bazlı depremlerdir v büyük çapta hasara yol açmazlar. En çok Japonya ve İtalya gibi ülkelerde gözlemlenir yani ülkemizde yaşanmıyor denebilir.
Son gruptaki çöküntü depremler ise, yer altındaki boşlukların, jipslerin ve kayaçların erimesi sonucu ortaya çıkan deprem türüdür. Bu depremler yerel bazlı olup, enerjileri azdır. Genellikle büyük çapta hasara yol açmazlar.
• Depremin ne zaman, hangi şiddette olacağını bilmek mümkün değil. Bu nedenle depremden korunmak için önlemlerimizi kendimiz almalıyız. Alınan önlemler kayıplarımızı en aza indirmemize yardımcı olabilir. Peki, deprem öncesinde alınabilecek başlıca önlemler nelerdir?
• Yumuşak toprağa sahip olan ovalık ve kaygan araziler; yaşanılan sarsıntılardan en çok etkilenen yerlerdir. Bu sebeple de evinizi bu alanlardan almamalı, daha çok zemini sağlam ve mümkün mertebe kayalık olan yerlerden almalısınız.
• İnşaat Yönetmeliği ve yapı tekniklerine uygun olarak inşa edilen, depreme karşı dayanıklı yapıları tercih etmelisiniz.
• Ev içerisindeki eşyalar, sarsıntı ile hareket edebilir. Bu da dolayısıyla hem can, hem de mal varlığınızı tehlikeye atar. Sarsılabilecek tüm eşyaları sabitlemeniz önerilmektedir.
• Deprem anında dolapların kapılarının açılması nedeniyle dolapların içerisinde bulunan eşya da güvenliğiniz açısından risklidir. Dolaplarda çocuk kilitleri kullanarak önlem alabilirsiniz. Raflardaki objelerin düşmesini engellemek için de yapışkanlı malzemeler kullanmanızı öneririz.
• Mobilyalarınızı nasıl konumlandırdığınız da çok önemli. Deprem anında çıkış yolunda sizi yavaşlatacak ya da engel oluşturabilecek mobilyaları daha uygun bir yere taşımalısınız.
• Bireye özel deprem çantası hazırlamak depreme hazırlıkta olmazsa olmazdır.
• Başta çocuklarınız olmak üzere ailenize, arkadaşlarınıza ve komşularınıza deprem anında yapılması gerekenler hakkında bilgi vermeli ve hep birlikte deprem tatbikatı yapmalısınız.
Deprem anında yapılması gerekenler şöyle sıralanabilir;
• Sakinlik en önemlisidir, deprem sırasında öncelikle sakin olmalısınız çünkü paniğe kapılmak, yanlış uygulamalar yapmanıza ve bu durumda riskin artmasına neden olabilir.
• Düşme ihtimali olan ve zararımıza sebep olabilecek raf, dolap gibi mobilya ve eşyalardan uzak durmalısınız.
• Camlar, balkonlar ve merdivenler de uzak durmanız gereken alanlardır çünkü çöküp patlayabilirler. Ayrıca deprem anında asansörleri kullanmamalısınız.
• Büyük bir deprem sırasında evden çıkmaya çalışmak, yaralanmaların asıl nedenlerindendir. Bu nedenle deprem anında hemen korunaklı bir yere geçmemiz gerekir.
• Sarsıntı anında sandalyelerle desteklenmiş masa altına, ağır bir koltuk gibi alanların yanına geçip dizlerinizi göğsünüze doğru çekmeli ve çömelerek kendinize güvenilir bir hayat üçgeni oluşturmalısınız.
• Sarsıntı geçene kadar olduğunuz yerde kalmamız çok önemlidir.
• Elektriklerin kesilebileceğinin ve etrafınızdaki alarmların çalabileceğinin farkında olmalı ve bunlar olurken panik yapmamalısınız.
Deprem Sonrası Yapılması Gerekenler
• Büyük deprem bittikten sonra artçı depremler olabilir. Artçı depremler de tehlike arz edebilecek durumlara yol açabilir. Dolayısıyla sarsıntılar tamamen kesilene kadar binaya girmemeliyiz.
• Kendinizi inceledikten sonra çevrenizdekilerin yaralı olup olmadığını kontrol etmeniz gerekir.
• Su, elektrik ve doğal gaz tesisatını kapatmalı; kibrit ve çakmak gibi yanıcı ürünleri bir süre kullanmamalısınız.
• Panik yapmadan ama hızlı bir şekilde deprem çantanızı ve mevsime uygun giysinizi de yanınıza alıp evden sakince çıkmalısınız. Tabii asansörü kullanmamalısınız.
• Hasar görmüş yapılara uzun süre girmemelisiniz.
• Eğer enkaz varsa kurtarma ekiplerine engel oluşturabilecek durumlardan uzak durmalısınız, çevrenizdekileri de siz uyarmalısınız.
• Sadece uzmanlara güvenmeli ve yaptıkları tüm uyarıları dikkate almalısınız.
