Anasayfa / Blog / Risk Analizi Nedir?
Risk analizi, önemli iş girişimlerini ya da projelerini olumsuz etkileyebilecek olası sorunların belirlemesi ve analiz edilmesi sürecidir. Bu süreç, kuruluşların risklerden kaçınmasına ya da azaltmasına yardımcı olmak için yapılır.
Risk analizi başka bir tanım olarak da işyerlerinde çalışma şartlarından veya işin yürütülmesindeki koşullardan kaynaklanan çeşitli risklerin gelme olasılığına denilmektedir, bu riskler nedeniyle de çeşitli sıklık ve büyüklükte iş kazaları ve meslek hastalıkları meydana gelmektedir.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile, 2013 yılında tüm işverenler ve firmalar için İSG risk analizi yaptırma yükümlülüğü geldi. Yasal mevzuat gereğince işletmelerde uygulanması gereken çalışma şartlarının iyileştirilmesi zorunlu hale getirir. Bu sayede de belirsizliklerin ve tehlikelerin belirlenmesi, analizinin yapılması ve ortaya çıkabilecek etkilerin değerlendirilmesi yapılmalıdır. Bu çalışmalar sonucunda elde edilen veriler sayesinde risklerin ve belirsizliklerin tehdit oluşturma ihtimalini engellemiş oluruz. Risklerin tamamen ortadan kaldırılması genel olarak mümkün değildir ancak etkilerinin en aza indirilmesi sağlanabilir.
Risk yönetimi yapabilmek için ön meydana gelebilecek tehlikelerin ve belirsizliklerin analiz edilmesi edilip belirlenmesi gerekiyor, bunu yaparken de çeşitli risk analizi yöntemleri kullanılmaktadır. Karşılaşılabilecek risklerin önceden belirlenmesi, önlemlerin alınabilmesi ancak risk analizi ile mümkün olur.
• İşyeri içerisinde birbirinden farklı departmanlar mevcut ise her bölüm için ayrı risk analizi yapılmalıdır.
• Tüm riskler analiz edilerek ulaşılan veriler doğrultusunda etki büyüklüklerine göre önce bir sıralama yapıp kontrol amaçlı bir planlama oluşturulmalıdır.
• Risk eğer mümkünse ortadan kaldırılır, mümkün değil ise etkisi azaltılmış uygun bir seviyeye indirilir.
• Hazırlanan planlar işverence ya da yetkili kişi tarafından uygulamaya konulur.
• Planlar düzenli olarak takip edilir ve denetlenir. Bir aksama durumunda önleyici işlemler gerçekleştirilir.
• Gerekli kişilere konu ile ilgili çeşitli eğitimler verilir.
Sizlerin kafasındaki risk analizi nasıl yapılır sorusuna bu şekilde cevap vermiş olduk.
Çok farklı yöntemle risk analizi yapılabilir. İş güvenliği risk analiz yöntemleri nelerdir?
• Fine-Kinley Analiz Metodu: Tehlikenin gerçekleşmesi durumunda insan, işyeri ve çevrede oluşturacağı zarar ve hasarın etkisi değerlendirilir.
• Tehlike ve İşletebilme Analiz Metodu (HAZOP): Kimya sektöründe veya kritik sistemlerde uygulanır. Kazaya neden olabilecek durumların saptanması, analizleri ve ortadan kaldırılmaları için de uygulabilir.
• L Tipi Matris Analiz Metodu: Tek başına risk analizi yapmak zorunda olan analistler için tercih edilen bir metottur ya da acilen önlem alınması gerekli olan tehlikelerin tespit edilmesi için kullanılır.
• Neden-Sonuç Analiz Metodu: İstenilmeyen sonuçların hangi sebeplerden meydana geldiği belirlenir. Neden-sonuç diyagramı, balık kılçığı şeklindedir. Bu nedenle diğer adı Balık Kılçığı Diyagramı olarak da bilinir.
• İş Güvenlik Analiz Metodu: İşler ve görevler yeterince iyi tanımlanmışsa bu metot uygulanır ve dört aşamadan oluşur. Yapı ve tehlikelerin belirlenmesi, risk analizi ve güvenlik ölçüsü olarak incelenir.
• Ön Tehlike Analiz Metodu: Tehlikeli parçaları ve aynı zamanda durumları gösteren kontrol listelerine güvenerek bu analiz yapılır.
• X Tipi Matris Analiz Metodu: Tek başına bir kişinin yapmasına uygun değildir, birden çok kişi gereklidir. 5 yıllık geçmiş kaza bilgilerine ihtiyaç vardır. Tecrübeli bir lider ile takım çalışması yapmak gerekmektedir.
• Hata Ağacı Analiz Metodu: Metodun amacı fiziksel, mekanik, kimyasal veya insan kaynaklı oluşan hataları tanımlamaktır.
• Olay Ağacı Analiz Metodu: Kaza öncesi ve sonrası durumları gösterdiğinden dolayı sonuç analizinde en çok kullanılan tekniklerdendir.
• Hata Türleri ve Etki Analiz Metodu: Herhangi bir sistemde bulunan kısımlar, aletler, bileşenlerde çıkabilecek arızaların sonuçları analiz etmeye yarar.
• Olursa Ne Olur Analiz Metodu: Olursa Ne Olur gibi sorulara verilen cevaplara dayanır ve aksaklıkların olası sonuçları belirlenir.
Risk analizi eğitimi son derece önemlidir. Durum ne olursa olsun bu yöntemler bilinmeli ve risk analizinin gerektirdiği önlemler alınmalı ve mutlaka gereklilikleri yerine getirilmelidir. İşveren ve çalışan beraber hareket ederek, iş kazalarının, yaralanmaların, para ve prestij gibi kayıplarının önüne kolayca geçebilir.
Risk analizinin türüne ve kapsamına bağlı olarak, kurum ve kuruluşlar aşağıdakilere yardımcı olmak için sonuçları kullanabilir.
Risk analizi, bir işletmenin ya da projenin başarısını olumsuz yönde etkileyebilecek faktörleri belirlemenin ve değerlendirmenin kanıtlanmış yoludur. Kuruluşun karşı karşıya olduğu riskleri incelemenizi sağlar ve bir kararla ilerleyip ilerlememeye karar vermenize yardımcı olur. Bu sebeple risk değerlendirme yönetmeliği adım adım uygulanmalıdır.
• Risk analizi faydalarını şöyle açıklayabiliriz;
• Firmaların tehditlere karşı güvenliğini sağlar.
• Şirketlerin verimliliğini artırır.
• Rakipler arasından sıyrılmasına olanak verir.
• Şirketlerin bütçe yönetimine olumlu katkılar sunar.
• Şirket içi departmanların çalışma verimliliğinin artırılmasına katkı sunmaktadır.
Risk analizi konusunda riskler nasıl yönetilir konusu da merak edilmektedir. Risk analizi örnekleri bu konuda oldukça faydalı olabileceği için aşağıda birkaç yönetim taktiğine açıklamalarıyla birlikte yer verdik.
• Riskten kaçınma: Riskten kaçınma bir ticari girişime katılmamak, bir projeyi devretmek veya yüksek riskli bir faaliyeti atmamaktır.
• Riski paylaşma: Riski ve potansiyel kazancı diğer kişiler, ekipler, kuruluşlar veya üçüncü taraflarla paylaşarak herhangi bir risk durumunda da zararı en aza indirme taktiğidir. Örneğin ofisinize deprem sigortası yaptırmanız gibi.
• Riski kabul etme: Oluşabilecek herhangi bir panik halini azaltma konusunda etkilidir. Bu yöntemle riski kabul etme sağlıklı düşünme ve doğru adımları atma olasılığınız artıracaktır.
• Riski kontrol etme: Yüksek riskli faaliyetin küçük ölçekte ve kontrollü bir şekilde gerçekleştirmesidir.
